Feedback company 8.9
Waar wij van Hannick Muziekreizen u graag onvergetelijke muzikale ervaringen in het buitenland laten opdoen, bezochten grote componisten van tijd tot tijd ook ons land.
Wist u bijvoorbeeld dat Felix Mendelssohn Bartholdy in de zomer van 1836 een maand lang wandelingen over het strand en door de duinen van Scheveningen maakte? En ook Giuseppe Verdi nauwelijks 40 jaar later de Haagse badplaats bezocht, om vervolgens de grauwe Noordzee teleurgesteld de rug toe te keren?
De Grote Kerk in Deventer mag Georg Friedrich Händel bijschrijven als één van de bespelers van haar orgel, terwijl een carillonspeler in Zaltbommel een wildvreemde belangstellende een middagmaal aanbood die zich vervolgens voorstelde als Franz Liszt.
Vier bijzondere bezoeken hebben we voor u op een rij gezet. Mozart, Beethoven, Brahms en Mahler: zij allen bezochten Holland. Voor één van hen dreigde het zelfs zijn laatste rustplaats te worden… In dit artikel leest u over Mozart, die in 1765 Den Haag bezocht.
Wolfgang Amadeus Mozart in Den Haag
Zouden ze iets in elkaar herkend hebben, de 9-jarige Wolfgang Amadeus Mozart en de aanstaande stadhouder, de 17-jarige Willem Batavus van Oranje-Nassau? Allebei aan de vooravond van de geschiedenis, allebei omgeven door grote verwachtingen?
Feit was dat vader Leopold Mozart de verwachtingen flink had opgeschroefd toen hij in de ’s-Gravenhaegse Courant van 27 september 1765 adverteerde met een openbaar concert door zijn zoon Wolfgang en dochter Nannerl. Met Wolfgang “zijnde 8 jaeren en 8 maenden oud” smokkelde hij zoals gebruikelijk met de waarheid: zijn zoon was twaalf maanden ouder. Maar dat Wolfgang het publiek met zijn eigen werk aan het klavecimbel zou verbluffen was niet gelogen. Zoals hij ook met zijn improvisatietalent zou verbazen: “De Liefhebbers kunnen na hun plaisier hem Muziek voorleggen, hij zal het zelve alles voor de vuyst spelen.”
Het bezoek van Leopold en zijn twee talentvolle kinderen aan Den Haag in 1765 was het vierde aan een Europese hofstad. Een concert voor de keizerin in Wenen had Leopold op het goede spoor gezet: Maria Theresia kon “haar ogen en oren nauwelijks geloven” en had spontaan 100 dukaten geschonken. Een bedrag dat maar liefst tweemaal het jaarsalaris van Leopold in Salzburg was!
Eigenlijk was het helemaal niet de bedoeling geweest dat het gezin Den Haag aan zou doen, Leopold en zijn vrouw hadden besloten dat ze na Londen terug zouden reizen naar Salzburg. Het was de oudere zus van de aanstaande stadhouder, Prinses Carolina, die gehoord had van de sensatie rond Wolfgang en zijn zusje. Zij had aangedrongen op een optreden in Den Haag.
Waar de Oranjes voorheen niet al te veel belangstelling hadden getoond voor kunst en cultuur, was dat met de komst van Anna van Hannover – de echtgenote van Stadhouder Willem IV en moeder van Carolina – flink veranderd. Anna had tijdens haar jeugd in Londen klavecimbel-les gehad van Georg Friedrich Händel en daaraan een warme liefde voor muziek overgehouden. Aangezien haar zoon Willem Batavus na de dood van haar man Willem IV in 1751 nog te jong was om het ambt van stadhouder te aanvaarden – hij was pas drie jaar – was Anna regentes geworden. In die rol drukte ze een stevige stempel op het culturele hofleven in Den Haag. Ook haar twee dochters Carolina en Anna kregen tijdens hun opvoeding muziekles.
Het verblijf van de Mozarts was dus niet voorzien en zou ook nog eens veel langer duren dan gepland. Na het openbare concert in De Oude Doelen was Nannerl ziek geworden en uit het feit dat ze de heilige hostie en het heilig sacrament van het laatste oliesel toegediend kreeg, valt op te maken dat het serieus was. Toen Carolina hoorde van de situatie stuurde ze haar hofarts naar het Hotel La Ville de Paris aan de Fluwelen Burgwal. Zijn aanwezigheid bleek geen luxe toen ook Wolfgang ziek werd. Het had weinig gescheeld of het geniale talent van Wolfgang Amadeus Mozart was in Den Haag een stille dood gestorven. In december 1765 lag de negenjarige Wolfgang “in een diepe verdoving, zonder een woord te zeggen in zijn bed. Zijn tong was droog als hout en vuil. Zijn lippen verloren drie keer het vel, dat hard en zwart was”, aldus zijn vader Leopold in een brief aan zijn vrouw, die inmiddels naar Salzburg was teruggekeerd.
Maar gelukkig herstelden Wolfgang en Nannerl en uit dankbaarheid voor haar goede zorgen componeerde Wolfgang een aantal aria’s voor Prinses Carolina. Hoogtepunt van het verblijf in Den Haag was de 18e verjaardag van Willem V, de dag dat hij ook geïnstalleerd werd als stadhouder. Naar verluidt zou Wolfgang voor die gelegenheid zijn Galimathias musicum gecomponeerd hebben, een verzameling van zeventien populaire melodieën uit die tijd. In dezelfde tijd ontstond ook de symfonie in Bes, Mozarts vijfde symfonie, bijgenaamd ‘de Haagse’.
Waar het gezin Mozart oorspronkelijk in de herfst van 1765 terug had willen keren naar Salzburg, vertrok Leopold met zijn kinderen pas in april van het daaropvolgende jaar uit Den Haag. Uiteindelijk zou het nog een half jaar duren voordat moeder Mozart Wolfgang en Nannerl weer in haar armen kon sluiten. In november 1757 keerden zij terug naar Salzburg en was een reis van 3,5 jaar voltooid.
Wilt u ook een muzikaal avontuur beleven? Bekijk al onze muziekreizen!
