Tijdreis over het water: cruisen door voormalig Oost-Duitsland en Polen

35 jaar geleden viel de Berlijnse Muur, waarmee het IJzeren Gordijn openging. De DDR war einmal en de Duitse hereniging werd langzaam een feit. Riviercruiseschip Swiss Ruby leidt ons door een stukje voormalig Oost-Duitsland en Polen: via de Oostzee en de Oder langs Duitse Waddeneilanden en Hanzesteden.

Het is volle bak in de panoramalounge van de Swiss Ruby als Karel Verburg, voormalig journalist, medewerker van de internationale inlichtingendienst, Oost-Duitsland specialist en nu reisleider, op het punt staat om zijn presentatie te geven over de DDR. Hij was erbij, 35 jaar geleden toen de Berlijnse Muur in de nacht van 9 op 10 november viel. Als journalist deed hij live verslag van het moment dat honderden Oost- en West-Duitsers de muur beklommen en begonnen met de sloop van de DDR. Begeleid door foto’s uit die tijd vertelt hij dat door een nogal verwarrende mededeling van Günther Schabowski, een belangrijke partijleider van de DDR, vanaf nu de mensen vanuit Oost-Duitsland de grens over zouden mogen. „Verwarring alom en niemand wist precies hoe het zat en hoe hij het bedoelde. Pas later die avond werd besloten dat de grens voor iedereen openging. Er was geen houden meer aan en een groot volksfeest was het gevolg.” Heel even leek het erop dat hier in de panoramalounge de hele groep was ingedut. Maar iedereen was even terug bij dat historische moment. Om stil van te worden.

Een cruise met de Swiss Ruby door de voormalige DDR

Eerder die dag gingen we in de voormalig Oost-Duitse Hanzestad Stralsund aan boord van de Swiss Ruby, een bijzonder riviercruiseschip. Het werd speciaal gebouwd om door ondiep water en onder lage bruggen door te varen. Zo kan de stuurhut volledig in het schip wegzakken en met een diepgang van 1.60 meter komen we op plekken die normaal gesproken onbereikbaar zijn. Bovendien maken twee draaibare propellers aan weerszijden van de boeg het schip uiterst wendbaar. De 9-daagse tocht gaat over de Oostzee langs verschillende Hanzesteden en delen van de voormalige DDR om vervolgens via de rivier de Oder in Berlijn te eindigen.

Stralsund ligt aan de Oostzee en voordat we aan boord gaan, hebben we nog even tijd voor een klein rondje door de Hanzestad. De Hanze, het middeleeuwse samenwerkingsverband tussen havensteden dat de handel makkelijker maakte, bracht veel rijkdom naar de stad en dat is te zien aan de historische gebouwen. Zo is het Gotische Raadhuis aan de Alte Markt een meesterwerk van middeleeuwse architectuur. Eenmaal ingescheept op de Swiss Ruby, zit de sfeer er meteen goed in; onder muzikale begeleiding en enthousiast applaus wordt het voltallige team aan de gasten voorgesteld door Kapitein Teun Kuiper.

Een bezoek aan de Hanzesteden

Aan boord van riviercruiseschip Swiss Ruby worden verschillende lezingen gegeven. Oost-Duitslandspecialist en reisleider Karel Verburg vertelt over de Hanzesteden, waarvan we er een aantal bezoeken. Hanze betekent letterlijk groep. Een groep kooplieden uit Noord-Europa maakten tussen de 14e en 16e eeuw handelsafspraken om makkelijker handel te drijven. Een voorloper van de EU dus eigenlijk. Afspraken over onder meer dezelfde maten, gewichten en geldstromen maakten het makkelijker om te handelen tussen de aangesloten Hanzesteden. Er waren er wel 200. Het begon langs de Oostzee en werd later uitgebreid (Nederland had er 22). Er werden strenge eisen gesteld om toegelaten te worden, zo was niet alleen de ligging belangrijk, maar moesten de kooplieden ook geschikt zijn.

Uitstekende service aan boord

Aan boord ontmoet ik Henk en zijn man Gerard uit Maastricht, die in oktober beiden hun tachtigste verjaardag vierden. „Dit is onze eerste cruise”, vertelt Henk. „We voeren altijd met onze eigen boot, maar die hebben we inmiddels verkocht. We hebben lang getwijfeld of we er wel aan toe waren zo tussen de oudjes”, zegt Gerard met een knipoog. „Maar het bevalt ons goed. Alles is geregeld, je hoeft werkelijk niets te doen. En maar één keer de koffer uit te pakken!”, voegt hij eraan toe. „Trouwens, het eten aan boord schijnt geweldig te zijn, we kijken er erg naar uit.”

Dat eten is inderdaad goed, ervaren we die avond. Tijdens het diner gooit de kapitein de trossen los en zet het schip koers naar Greifswald, waar we later op de avond arriveren. Het is dat we de stad ineens voorbij zien schuiven, anders hadden we niet eens gemerkt dat we waren vertrokken. Muisstil glijden we over het water. De volgende ochtend staat een stadstour op het programma. Zo zijn er elke dag verschillende excursies om uit te kiezen. Greifswald is een prachtige Universiteitsstad vol met karakteristieke gotische baksteengevels en smalle straatjes.

„Ik ga echt niet naar boven”, hoor ik iemand roepen. De beklimming van de Sint Nikolai Dom met zijn 262 treden is voor de meesten van de groep iets te hoog gegrepen. Maar het uitzicht is bijzonder en de gemaakte foto’s worden eenmaal weer beneden enthousiast bekeken door mijn medepassagiers.

Excursies in Rügen

Het fijne van deze Oostzeecruise is dat je na de lunch op het schip ineens ergens anders bent dan daarvoor. Rügen dit keer, het grootste schiereiland van Duitsland. Het heeft de vorm van een spin, met een berg in het midden, vier schiereilanden en een aantal kleinere eilanden. Plaatsnamen eindigend op ’tz’ zoals Sassnitz, Polderitz en Prosnitz verraden de Slavische oorsprong. En dan: keuzestress! ’s Middags zijn er verschillende excursies op hetzelfde moment. Dus knoop doorhakken en gaan.

Het wordt een bezoek aan het historische plaatsje Prora. Een onwerkelijke plek waar Hitler in de nazitijd een bizar hotel liet bouwen. Het eerste en meteen ook maar het grootste all-inclusive resort ter wereld met 20.000 bedden. Voor twintig Duitse mark, destijds een weeksalaris, zou je hier een maand lang kunnen verblijven. Een plek met restaurants, sporthallen en feestzalen. Een oneindig lijkende vijf kilometer lange lelijke flat langs de kust van vijf verdiepingen hoog. Allemaal met zeezicht, dat dan weer wel. Het nazicomplex is nooit afgebouwd en werd in de tijd van de DDR nog als kazerne gebruikt. Na jaren van leegstand en verval zijn projectontwikkelaars erop gedoken om hier dure en luxe hotels en appartementen van te maken. Met succes; ze vinden gretig aftrek en het is een geliefd investeringsproject. Al zijn de meningen over de nieuwe bestemming nogal verdeeld.

De bus wacht en we gaan door naar Binz. Een gezellige badplaats met hagelwitte stranden en waar de rijkversierde vakantievilla’s, grote herenhuizen en kuuroorden zij aan zij staan. Niet voor niets heeft het als bijnaam de Duitse rivièra. Vanaf de pier kijken we naar het fijne strand waar de typische Duitse strandstoelen (korven) in felle kleuren kriskras door elkaar staan. Ze zijn per dag of per week te huur en soms wel een jaar van tevoren volgeboekt. Rügen staat ook bekend om de krijtrotsen en kliffen ten noorden van Sassnitz. Dat was dus die andere excursie. We zullen nog eens mee moeten om die te zien.

Liefde aan boord van de Swiss Ruby

Aan boord is er geen tafelschikking, maar wordt er steeds her en der bij elkaar aangeschoven. Zo ontmoet ik tijdens het diner de hartsvriendinnen Marian en Janneke, allebei ’sixty-something’ zoals ze het zelf zeggen. De dames kennen elkaar al vanaf hun 18e en gaan vaker samen op pad. „Op mijn eerste cruise heb ik de eerste nacht geen oog dichtgedaan”, vertelt de Amsterdamse Marianne. „Dat kwam omdat we door het Ruhrgebied voeren en dat lijkt ’s avonds op een spectaculaire lichtshow. Ik heb met open gordijnen de hele nacht liggen genieten!”, lacht ze. „Het was prachtig.”

Nu gaan de vriendinnen vaker. „Het liefst op een riviercruise, want op zo’n groot zeeschip verdwaal ik alleen maar.” Janneke is sinds een paar jaar alleenstaand en gaat graag met Marianne op reis: „Altijd wel wat te beleven! Of er misschien een nieuwe liefde aan boord is? Neeee, ik moet er niet aan denken!”, schatert Janneke. „Kom we gaan naar de bar, je weet maar nooit”, giert Marianne en weg zijn ze. Na enkele dagen over de Oostzee gevaren te hebben, gaan we de rivier de Oder op richting de Poolse Hanzestad Szczecin. Opnieuw een stad die de moeite van een bezoek waard is. En vanaf de Swiss Ruby die aanmeert in de haven in het centrum, ben je zo in de stad. De markante architectuur van de stad doet denken aan Parijs. Het is dan ook jammer dat onze reis hier eindigt. De gasten van de Swiss Ruby gaan nog even door, met als eindpunt Berlijn waar in 1989, vandaag precies 35 jaar geleden, werd begonnen met het afbreken van De Muur en de Duitse hereniging na 28 jaar weer een feit werd.

Dit artikel verscheen in de Telegraaf van zaterdag 9 november 2024 en is geschreven door Frank van der Vleuten.

Heeft u interesse in een Oostzeecruise? Bekijk hier ons aanbod!